Jak rozmawiać z rodzinami z Ukrainy, które gościsz u siebie?

Odnośnie osób dorosłych:

Jeśli nie mówisz w języku swoich gości - zaopatrz się w „tłumacza” w telefonie lub słownik. Dowiedz się, czy twoi goście mają zabezpieczone podstawowe potrzeby:

• czy mają niezbędne rzeczy osobiste (grzebień, szczoteczkę do zębów, ubrania etc.)
• czy mają telefon, żeby móc się kontaktować tak z tobą jak i ze swoimi bliskimi
• jeśli udostępniasz im samodzielne mieszkanie, zadbaj o jedzenie, środki higieny osobistej i środki czystości
• pokaż im okolicę, opowiedz co i gdzie mogą znaleźć
• wytłumacz, jak mogą się poruszać po okolicy, czy po twoim mieście, żeby czuli się bardziej samodzielni i mniej zależni
• zapytaj, czy potrzebują twojej pomocy w kontaktach z polską administracją

Rzeczy, które NALEŻY robić i mówić:

• Uszanuj prywatność swoich gości - bądź dostępny, ale nie narzucaj swojej obecności
• Daj do zrozumienia, że ich historia jest dla ciebie ważna i wysłuchaj, jeśli będą chcieli ci ją opowiedzieć; rozmawiaj, jeśli będą chcieli o tym rozmawiać
• Bądź spokojny i cierpliwy - twój spokój będzie dla nich wsparciem
• Odpowiadaj na pytania, informuj o możliwościach, ale i sam nie bój się pytać o ich potrzeby
• Jeśli masz trudność z porozumiewaniem się - wykorzystaj „tłumacza” w telefonie, korzystaj ze słowników, staraj się nawiązać choć minimalny kontakt
• Jeśli twoi goście mieszkają razem z tobą w jednym mieszkaniu - nie bój się angażować ich we wspólną pracę (przygotowywanie posiłków, sprzątanie). Dzięki temu poczują się pewniej i bardziej u siebie
• Poproś, żeby twoi goście nauczyli cię kilku słów po ukraińsku, pokazali, jak się przygotowuje dania ukraińskie - to pozwoli im na zachowanie własnej tożsamości
• Jeśli udostępniłeś im odrębne pomieszczenie - zostaw kontakt do siebie, ale nie bój się też „zaglądać” do nich pytając o potrzeby

Rzeczy, których NIE NALEŻY robić i mówić:

• Nie odbieraj osobiście zachowań, które w innych okolicznościach uznałbyś za niewłaściwe - np. nagłe opuszczenie pomieszczenia, wyrażanie niezadowolenia lub obojętność. Twoi goście mają traumatyczne doświadczenia, w związku z czym przeżywają silne emocje. Te zachowania nie dotyczą ciebie, a twoi goście nie zawsze są w stanieje kontrolować
• Nie zmuszaj do rozmowy o tym co przeżyli, jeśli zauważysz, że to dla nich trudne.
• Nie przerywaj opowieści (np. patrząc na zegarek), jeśli zaczęli mówić
• Nie wyręczaj we wszystkim swoich gości, jeśli wyrażają ochotę współuczestniczenia w jakiś pracach lub chcą coś zrobić sami - pozwól im na to
• Nie oceniaj tego, co zrobili, lub czego nie zrobili, nie sugeruj co powinni czuć.
• Nie opowiadaj o własnych problemach
• Nie obiecuj, że wszystko będzie dobrze - jeśli jesteś na to gotowy, obiecaj, że zrobisz wszystko, żeby im pomóc.
• Nie zachowuj się tak, jakbyś musiał rozwiązywać za nich wszystkie ich problemy
• Nie umniejszaj ich zdolności do opiekowania się samymi sobą

Odnośnie dzieci:

Przede wszystkim pamiętaj, że dzieci z Ukrainy już doświadczyły więcej, niż ty, czy większość twoich dorosłych znajomych w Polsce. Doświadczyły tego - i przetrwały!

Dlatego:

• Odpowiadaj na ich pytania, jeśli będą je zadawały, dostosowując swoje słownictwo do ich możliwości
• Jeśli będą pytały o wojnę - nie zbywaj, nie bagatelizuj, ale odpowiadaj zgodnie z prawdą, dodając zawsze jakiś pozytywny element, np. „tak, Ukraina została zaatakowana, ale wszystkie kraje Europy starają się jej pomóc i wspierają ją w walce z agresorem”
• Jeśli dziecko samo zaczyna mówić o swoim strachu - pozwól mu na to. Zapewnij je, że to normalne, że się boi. Dorośli też czasem czują lęk czy niepokój. Ty też się martwisz, ale i ty i wszyscy inni dorośli zrobią wszystko, żeby pomóc dziecku i jego rodzinie
• Jeśli dziecko nie reaguje na polecenia i prośby, zachowuje się agresywnie, jest nadmiernie pobudzone lub nadmiernie wycofane - pamiętaj że prawdopodobnie przeżywa silne emocje, których nie potrafi opanować
• Jeśli będzie taka możliwość, pomóż mu nawiązać kontakt z rówieśnikami
• Jeśli będzie taka możliwość, postaraj się dać mu możliwość zabawy
• Nie obiecuj rzeczy niemożliwych. Nie kłam. Jeśli dziecko pyta o tatę, który został na Ukrainie, nie zapewniaj, że niedługo przyjedzie i wszystko będzie dobrze. Powiedz raczej, że też się martwisz, ale tata jest dzielnym mężczyzną i zrobi wszystko, żeby jak najszybciej przyjechać, a ty zrobisz wszystko, żeby mu w tym pomóc
• Nie rozmawiaj przy dzieciach o drastycznych szczegółach
• Nie oglądaj przy dzieciach drastycznych relacji telewizyjnych

Pamiętaj, że kilkuletnie dzieci potrafią bardzo szybko przechodzić od bólu i cierpienia do radości i śmiechu. Pamiętaj, że to normalne.